Σιττ Μαρί Ροζ, Etel Adnan

Πώς να γιατρέψεις τη μνήμη;

Το βιβλίο Σιττ Μαρί-Ροζ δεν το διάλεξα. Κατά κάποιον τρόπο με διάλεξε. Έφτασε ταχυδρομικά στο σπίτι μου ένα γκρίζο πρωινό, μαζί με κάποια ακόμα βιβλία. Εντυπωσιάστηκα από το εξώφυλλο – έργο της Etel Adnan – και το περιεργάστηκα για λίγο. Τοποθέτησα το βιβλίο σε ένα ράφι και υποσχέθηκα ότι θα επιστρέψω.

Μετά από αρκετό καιρό, λοιπόν, επέστρεψα και διάβασα ένα υπέροχο βιβλίο. 

Κεντρικό πρόσωπο του βιβλίου είναι η Σιττ Μαρί Ροζ, μια διαζευγμένη μητέρα η οποία διευθύνει ένα σχολείο για κωφάλαλα παιδιά. Παράλληλα, είναι μέλος της παλαιστινιακής αντίστασης και πιάνεται στο δίχτυ του λιβανέζικου εμφύλιου πολέμου. Ουσιαστικός, ωστόσο, πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι η Βηρυτός. Μια πόλη ρημαγμένη.

Η ίδια η πόλη, ως πελώριο πλάσμα, υποφέρει, θεότρελη και επιπόλαιη όσο δεν παίρνει, και τώρα υποταγμένη, βιασμένη, σαν τις κοπέλες εκείνες που τις βίασαν οι διάφοροι πολιτοφύλακες, κατά τριανταριές ή σαρανταριές, κατέληξαν τρελές στα άσυλα, και οι οικογένειες, μεσογειακές ως τα μπούνια, τις κρύβουν αντί να τις γιατρέψουν … αλλά πως να γιατρέψεις τη μνήμη;

Στο πρώτο κεφάλαιο (Χρόνος 1) η δράση τοποθετείται λίγο πριν το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου. Ο Μουνίρ θέλοντας να φτιάξει μια ταινία για την Βηρυτό ζητά από τη Μαρί Ροζ να γράψει το σενάριο. Κάπου δεν τα βρίσκουν ωστόσο – το φαντασιακό βρίσκει εμπόδια στη πραγματικότητά της. Εκείνη θα ήθελε να μιλήσουν και για τα άσχημα, τα σκληρά που συμβαίνουν στον τόπο τους. Εκείνος όχι.Αυτή η εικόνα δεν έχει ιδιότητα alt. Το όνομα του αρχείου είναι adnann-967x1024.jpeg

Στις 13 Απριλίου 1975 το μίσος που σιγόβραζε ξεσπά. Δεξιοί χριστιανοί φαλαγγίτες επιτίθενται σε ένα λεωφορείο γεμάτο Παλαιστίνιους που επιστρέφουν στο στρατόπεδο προσφύγων.

Στο δεύτερο κεφάλαιο (Χρόνος 2) τόπος της αφήγησης είναι η σχολική αίθουσα και θεατές οι κωφάλαλοι μαθητές. Ο πόλεμος έχει ξεσπάσει. Η Μαρί Ροζ απάγεται από μια ομάδα πολιτοφυλακής χριστιανών της Βηρυτού, με αιτία την εμπλοκή της στην υποστήριξη των Παλαιστινίων. Ανάμεσα στους βασανιστές της και ο Μουνίρ, ο άλλοτε παιδικός της φίλος και πλατωνικός έρωτας. Κάποτε εκείνος άφηνε το πρώτο του φιλί στα μαλλιά της. Τώρα μάχονται ο ένας εναντίον του άλλου.

Οι αφηγήσεις εναλλάσσονται και άλλοτε μέσα από τη συλλογική φωνή των κωφάλαλων παιδιών – που θα ήθελαν να μεγαλώσουν απότομα και να σώσουν τη δασκάλα τους, να σώσουν τον κόσμο -, άλλοτε από τις φωνές των βασανιστών ή τη φωνή της Μαρί Ροζ, μπροστά από τα μάτια του αναγνώστη περνούν το θρησκευτικό μίσος, ο ρατσισμός, η εκμετάλλευση των γυναικών ή των εργατών.  

-Δεν φοβάσαι να πας στην κόλαση;           

-Έχετε ήδη μετατρέψει τούτη τη χώρα σε κόλαση.

Το βιβλίο είναι ένα ιδιότυπο πεζογράφημα – ντοκουμέντο. Αναπτύσσεται μέσα από αντιθετικά σχήματα: Δύση και Ανατολή, χριστιανοί και μουσουλμάνοι, Λιβανέζοι και Παλαιστίνιοι, άντρες και γυναίκες. Η αντιπολεμική κραυγή της Etel Adnan παίρνει σάρκα και οστά μέσα από την Σιττ Μαρί Ροζ, η οποία μοιάζει να είναι το alter ego της. Η γλώσσα της, αιχμηρή σαν κοφτερό μαχαίρι, εκφράζει τον πόνο και τη βία. 

Αυτή η εικόνα δεν έχει ιδιότητα alt. Το όνομα του αρχείου είναι 24_power-of-the-sun-698x1024.png
Etel Adnan, Power of the Sun, 2017, Etel Adnan and Alan Cristea Gallery, Λονδίνο                              Πηγή: https://elephant.art/

Η Etel Adnan, συγγραφέας και ζωγράφος, γεννήθηκε στη Βηρυτό. Έφυγε από εκεί για να σπουδάσει και έζησε στο εξωτερικό, ωστόσο, επέστρεψε το 1972 για ορισμένα χρόνια ως πολεμική συντάκτρια. Το νιώθεις ότι γράφει για την γενέτειρά της. Το έργο του εξωφύλλου είναι δικό της. Και μόνο όταν τελείωσα το βιβλίο συνειδητοποίησα πόσο ταιριαστό είναι.

Η Adnan αφηγείται μια τραγικά επίκαιρη ιστορία που αφορά τον χώρο της Μέσης Ανατολής, εστία διαρκών αναφλέξεων. Μια ιστορία για τον φόβο που ποτίζει τα πάντα. Μια ιστορία για τον πόλεμο που χρωματίζει όλα όσα βλέπουμε αλλιώς.

Info 

Σιττ Μαρί Ροζ, Etel Adnan

Μετάφραση: Λίζυ Τσιριμώκου

Εκδόσεις Άγρα, 2019

152 σελ., ISBN: 978-960-505-408-3

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *