Το μυθιστόρημα Πλην, του Αμερικανού Andrew Sean Greer, γράφτηκε το 2017, κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ το 2018 και μεταφράστηκε στα ελληνικά το 2019. Είχε ένα εντυπωσιακό εξώφυλλο που δεν το ξεχνούσες εύκολα. Χαράχτηκε στο μυαλό μου μέχρι και πριν λίγους μήνες όταν τελικά, κάπως τυχαία, έφτασε στα χέρια μου. Εκ των υστέρων, μπορώ να πω ότι δεν με κέρδισε τόσο για τo αψεγάδιαστο αποτέλεσμά του όσο για την έντιμη προσπάθειά του να μου αλλάξει τη διάθεση. Ο Πλην είναι ένα χαριτωμένο και διασκεδαστικό βιβλίο για την υπαρξιακή κρίση και τις δύο όψεις του νομίσματος που λέγεται ζωή.
Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι ο Άρθουρ Πλην (Arthur Less), ένας συγγραφέας, όχι πολύ γνωστός αλλά ούτε και εντελώς άγνωστος, που αποφασίζει να παρατήσει τα πάντα και να ταξιδέψει για λίγο καιρό σε πέντε χώρες του κόσμου, δοκιμάζοντας νέες εμπειρίες. Αφορμή; Ο γάμος του Φρέντι, του πρώην του, και η αγωνία του να αποφύγει πάση θυσία τόσο τον γάμο όσο και τα συναισθήματά του. Κάπως έτσι ο Πλην αποφασίζει να δεχτεί κάμποσες προσκλήσεις και να ταξιδέψει από τη Νέα Υόρκη για την παρουσίαση ενός βιβλίου, στο Μεξικό όπου θα είναι μέρος ενός κύκλου διανοούμενων, από το Μεξικό στο Τορίνο, όπου είναι υποψήφιος για ένα λογοτεχνικό βραβείο, και από εκεί στο Βερολίνο ως επισκέπτης καθηγητής, έπειτα στο Μαρόκο για να γιορτάσει τα γενέθλιά του, στην Ινδία για να διαλογιστεί και τέλος στην Ιαπωνία όπου θα συντάξει ένα άρθρο γευσιγνωσίας.
Μόνο που σε κάθε μακρινό μέρος του κόσμου, εκεί που συναντά νέους ανθρώπους, νέες συνήθειες και διαφορετικές κουλτούρες και εκεί που δοκιμάζει νέα συναισθήματα και ψάχνει μανιωδώς τρόπους να ξεκινήσει μια καινούργια ζωή, τον περιμένει στη γωνία το παρελθόν. Γιατί ο Πλην, λίγο πριν έντρομος γιορτάσει τα πεντηκοστά του γενέθλια, συνειδητοποιεί ότι από πολλά μπορείς να τρέξεις μακριά, από αρκετά μπορείς ενδεχομένως και να ξεφύγεις, από τους φόβους σου ποτέ, αν δεν αποφασίσεις να τους αντιμετωπίσεις. Και εκεί που ο Πλην γίνεται λίγο – δεν χρειάζεται να πούμε ψέματα – προβλέψιμος, βρίσκει μια μοναδική ευκαιρία: να στριφογυρίσει το νόμισμα που κρατάει στα χέρια του και να αντιστρέψει κάπως τον τρόπο που βλέπει τη ζωή του.
Ο Φρανσουά-Ανρί Ντεζεράμπλ γράφει στο βιβλίο του Αφέντρα και κυρά μου (εκδόσεις Opera, 2023) ότι “η στιγμή όπου πραγματώνεται η ερωτική συνάντηση μετράει το ίδιο, αν όχι περισσότερο, από το πρόσωπο που γνώρισες. Ο καιρός (…). Η κατάλληλη στιγμή.” Το θυμήθηκα αυτό καθώς διάβαζα χαμογελώντας το Πλήν. Γιατι, τελικά, δεν ξέρω αν αυτό το βιβλίο ήταν αντικειμενικά πολύ καλό. Δεν ξέρω αν άξιζε καν βραβείο ή τις ιδιαίτερα κολακευτικές κριτικές που διαβάζω στο οπισθόφυλλο. Το διάβασα, ωστόσο, στην κατάλληλη στιγμή, τον κατάλληλο καιρό, το απόλαυσα και το προτείνω (με τη συμβουλή να διαβαστεί καλύτερα στα αγγλικά) κυρίως γιατί κινείται με μαεστρία ανάμεσα στο δραματικό και το κωμικό, όπως συμβαίνει και στη ζωή αλλά παράλληλα και πολύ διαφορετικά από ό,τι όντως συμβαίνει στη ζωή.
Ένα τρυφερό και αστείο βιβλίο για την υπαρξιακή κρίση, για τον φόβο μπροστά στα χρόνια που κυλάνε αδυσώπητα, για την έμπνευση, για τον έρωτα, για τις στιγμές της ταραχώδους αμφιβολίας αλλά και της απόλυτης βεβαιότητας.
Info Πλην, Andrew Sean Greer Μετάφραση: Παλμύρα Ισμυρίδου Εκδόσεις Δώμα , 2019, σ. 318, ISBN: 978-618-83224-9-3