Πόσα έχει να μας πει σήμερα ένα έργο που κυκλοφόρησε στις αρχές του 20ου αιώνα, συγκεκριμένα το 1911, για τις ανθρώπινες σχέσεις και τις ανεπαίσθητες ψυχικές διακυμάνσεις; Μπορεί πολλά, μπορεί και όχι τόσα. Αυτό που μπορεί με σιγουριά να ειπωθεί, ωστόσο, είναι ότι τα Κύματα αποτελούν ένα έργο που θυμίζει πίνακα ζωγραφικής ή ακόμα καλύτερα μουσική σύνθεση. Κλείνεις τα μάτια και αφήνεσαι σε ένα αριστοτεχνικά γραμμένο έργο.
Η Ντοραλίς είναι μια γυναίκα που έχει εγκαταλείψει τον πλούσιο και γηραιό σύζυγό της για τον έρωτα ενός νεαρού ζωγράφου, του Χανς. Βρίσκουμε τους δυο τους ερωτευμένους αλλά και με τις πρώτες ισχνές γκρίζες αποχρώσεις της σχέσης τους σε ένα απομονωμένο ψαροχώρι της Βαλτικής, όπου περνούν τον χρόνο τους νωχελικά, εκείνος ζωγραφίζοντας και εκείνη κολυμπώντας, σχεδόν ευτυχισμένοι. Σχεδόν.
Το ίδιο μέρος επισκέπτεται η πολυμελής και πολύβουη οικογένεια των βαρόνων Φον Μπούτλαιρ και δίνει ένα τέλος στην ανέμελη καθημερινότητά τους. Μέσα από την συνύπαρξή τους, που μοιάζει με καζάνι που βράζει και δεν αργεί να ξεχειλίσει, μαθαίνουμε τον απόηχο ενός σκανδάλου. Μαθαίνουμε ωστόσο και το πόσο ασυναγώνιστα όμορφη είναι η Ντοραλίς, πόσο επικίνδυνη την βλέπουν οι κυρίες, πόσο ακαταμάχητη οι άντρες, πόσο αναπόφευκτη… Η ταραχώδης συνύπαρξη δύο τάξεων: από τη μία πλευρά η παρακμάζουσα αριστοκρατία και από την άλλη κάτι διαφορετικό, κάτι νέο, κάτι που φοβίζει.
Εσείς κάθεστε εδώ, τα λόγια δεν έχουν πια θέση. Οι συζητήσεις γενικώς έχουν για μένα κάτι μοιραίο τον τελευταίο καιρό. Να μιλάμε με τους άλλους το μπορούμε όλοι, να βρισκόμαστε απλώς μαζί τους, αυτό είναι τέχνη.
Μέσα από τις έντονες ψυχικές διακυμάνσεις της Ντοραλίς, την αδυναμία της να νιώσει ελεύθερη όταν βρίσκεται με άλλους αλλά και την επιθυμία της να μένει μόνη αν και τρέμει την μοναξιά, τις τύψεις για κάτι που μάλλον δεν προκαλεί συνειδητά, γίνεται και μια έμμεση τοποθέτηση γύρω από τις σχέσεις των φύλων αλλά και τη θέση της γυναίκας. Και αυτό είναι κάτι που, πέρα από όλα τα άλλα, καθιστά το έργο σημαντικό.
Ο Έντουαρντ Φον Κάιζερλινγκ ανήκει στους συγγραφείς, αριστοκράτης της εποχής του ο ίδιος, που αντιπροσωπεύουν με τον καλύτερο τρόπο τον ιμπρεσιονισμό στη λογοτεχνία. Δεν αργείς να το αντιληφθείς διαβάζοντας τις μακροσκελείς και χαμηλών τόνων περιγραφές τοπίων, της θάλασσας, του φωτός, των προσώπων, των χειρονομιών, των συναισθημάτων. Περιγραφές ανάλαφρες, ουσιαστικές, αέρινες, καθόλου κουραστικές. Και πέρα από οτιδήποτε, αυτό που έχεις συνεχώς στα αυτιά σου διαβάζοντας το βιβλίο είναι τα κύματα και ο αέρας. Πόσο δύσκολο αλλά και πόσο ευτυχές όταν επιτυγχάνεται κάτι τέτοιο με λέξεις που μπαίνουν η μια δίπλα στην άλλη με τον κατάλληλο τρόπο!
Μία νουβέλα – ήρεμη δύναμη, σε μια αψεγάδιαστη μετάφραση και εξαιρετικά προσεγμένη έκδοση, γύρω από την αναζήτηση της ευτυχίας και τα όρια της ατομικής ελευθερίας. Και ένα ακόμα κλασικό έργο που διαβάζοντάς το νιώθεις και πάλι είκοσι χρονών – κάπου εκεί οι περισσότεροι δεν ανακαλύπτουμε τα κλασικά έργα; – και λίγο περισσότερο πλήρης.
Info Τα κύματα, Έντουαρντ Φον Κάιζερλινγκ Μετάφραση: Αναστασία Χατζηγιαννίδη Εκδόσεις Loggia, 2020, σ. 213, ISBN: 978-618-84744-3-7