Ο Τσε αυτοκτόνησε, Πέτρος Μάρκαρης

Η αποτύπωση της ελληνικής κοινωνίας μέσα από τα μάτια του Κώστα Χαρίτου

Πριν από αρκετά χρόνια, περπατώντας στο βροχερό Παλέρμο, βρέθηκα σε ένα από αυτά τα πολύ όμορφα, πολύ μικρά και πολύ ζεστά βιβλιοπωλεία τα οποία, ειδικά αν τα επισκέπτεσαι ως ταξιδιώτης, τα αγαπάς λίγο περισσότερο. Μεταξύ πολλών βιβλίων, διάλεξα ένα του Αντρέα Καμιλλέρι, ως αναμνηστικό από το ταξίδι μου. Λίγο πριν φύγω ρώτησα τον συμπαθέστατο βιβλιοπώλη εάν τυχόν γνωρίζει έναν συγγραφέα με το όνομα Πέτρος Μάρκαρης. “Φυσικά”, αναφώνησε. Πήρε μια σκάλα και ανέβηκε για να μου βρει βιβλία του, μεταφρασμένα στα ιταλικά. Δεν αποτελεί καμία έκπληξη όλο το παραπάνω φυσικά, καθώς ο Πέτρος Μάρκαρης αποτελεί, μάλλον, τον πιο μεταφρασμένο και διαβασμένο Έλληνα συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων. 

Γραμμένο το 2003, το μυθιστόρημα Ο Τσε αυτοκτόνησε είναι το τρίτο κατά σειρά με πρωταγωνιστή τον αστυνόμο Κώστα Χαρίτο (το πρώτο της σειράς είναι το Νυχτερινό Δελτίο, το 1955). Τι να έχει να πει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα μετά από είκοσι χρόνια; Πολλά. Τόσο όσον αφορά στη πλοκή -αφού αναφέρεται σε μια χώρα η οποία δεν έχει αλλάξει τόσο πολύ στα καίρια σημεία της- όσο και όσον αφορά στη τέχνη της συγγραφής αστυνομικών μυθιστορημάτων, αφού διαβάζεται με αμείωτο ενδιαφέρον και με γνήσια αγωνία από τις πρώτες κιόλας σελίδες μέχρι και την τελευταία του παράγραφο.

Το έργο τοποθετείται στην Αθήνα πριν τους Ολυμπιακούς αγώνες. Έργα παντού, δρόμοι πηγμένοι, αποπνικτικό καλοκαίρι, νεύρα, κόπωση. Η κοινή γνώμη συγκλονίζεται από την δημόσια αυτοκτονία ενός γνωστού επιχειρηματία. Δίνει τέλος στη ζωή του, εν μέσω μια ζωντανής τηλεοπτικής συνέντευξης, μπροστά στα μάτια εκατομμυρίων τηλεθεατών. Ακολουθεί η ψυχρή εκτέλεση δύο μεταναστών εργατών. Και αυτή είναι μόνο η αρχή, καθώς δεν θα αργήσουν να ακολουθήσουν και άλλες αυτοκτονίες, ενός πολιτικού και ενός δημοσιογράφου. Φαινομενικά δεν συνδέονται. Αν, όμως, λίγο ψάξει κανείς θα ανακαλύψει ότι μοιράζονται ένα κοινό μακρινό παρελθόν στα μπουντρούμια της ΕΣΑ αλλά και ένα πιο πρόσφατο, που εντοπίζεται στις καλά κρυμμένες επιχειρηματικές τους δράσεις. Πως εμπλέκεται η χούντα με την οικονομική διαφθορά, τόσα χρόνια μετά;

Ποιος καταλληλότερος να λύσει τον μυστήριο από τον αεικίνητο Κώστα Χαρίτο; Μόνο που εκείνος, μετά από τις εξελίξεις του προηγούμενου βιβλίου, βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό από την Αδριανή -την επίμονη σύζυγό του, που μαγειρεύει τα πιο νόστιμα γεμιστά- και σε αναρρωτική άδεια από την υπηρεσία του, μετά από μια αιματηρή υπόθεση που λίγο έλειψε να τον σκοτώσει. Και αν υπάρχει κάτι χειρότερο για τον Χαρίτο από την επιβεβλημένη αδράνεια την οποία του έχουν επιβάλει, αυτό ίσως είναι η αβεβαιότητα για το μέλλον, καθώς πίσω στο γραφείο, ο προσωρινός αντικαταστάτης του έχει βλέψεις να μετατραπεί σε μόνιμο διάδοχό του.

Όπως ο Σιμενόν, ο Μονταλμπάν, ο Καμιλλέρι ή ίσως και ο Ιζζό και ο Ράνκιν, ο Πέτρος Μάρκαρης χτίζει ένα σύμπαν με όλες τις απαραίτητες λεπτομέρειες και μιλάει για την πόλη και τους ανθρώπους της. Ο πραγματικός πρωταγωνιστής είναι η Αθήνα και η επίδρασή της στους κατοίκους της. Ή και το αντίστροφο. Όπως και να έχει, εάν δεν διάβασες στο παρελθόν τα μυθιστορήματα του Πέτρου Μάρκαρη, από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης, μπορείς να τα διαβάσεις τώρα, από τις εκδόσεις Κείμενα, και να φτάσεις μέχρι και το τελευταίο του που έγραψε μόλις πριν ένα χρόνο. Αυτή η εικόνα δεν έχει ιδιότητα alt. Το όνομα του αρχείου είναι 1000004077.jpg

ΥΓ.1: Αν κάτι παραπάνω ξεχωρίζω στον Κώστα Χαρίτο είναι αυτές οι μικρές του ιεροτελεστίες, που αγαπά λίγο παραπάνω από οτιδήποτε άλλο και στις οποίες μένει πιστός, ο κόσμος να χαλάσει: να ανατρέχει στο Λεξικό του Δημητράκου όποτε φτάνει σε αδιέξοδο, να λαχταρά να φάει τα γεμιστά της γυναίκας του, να ακούει τη φωνή της κόρης του και να μαλακώνει ακαριαία, να μην θέλει να εγκαταλείψει το Μιραφιόρι του και ας τον ταλαιπωρεί, να “συνομιλεί” με τη γάτα που συναντά στο πάρκο, να συνοδεύει τον καφέ του στο γραφείο με ένα κρουασάν σε πλαστικό σακουλάκι και να παραμένει απλός και σταθερός -όχι απόλυτος ωστόσο- σε μια πόλη που συνεχώς αλλάζει.

ΥΓ.2: Απόσπασμα από το “Κατ’ εξακολούθηση” του Πέτρου Μάρκαρη (2006): «δεν θα είχα καταλήξει ποτέ στο μυθιστόρημα εάν δεν είχε εμφανιστεί μπροστά μου ο αστυνόμος Κώστας Χαρίτος…Ξεφύτρωσε μπροστά μου το φθινόπωρο του 1993…Μόλις έμπαινα στο γραφείο μου, τον έβρισκα να με περιμένει, έτοιμος να τριβελίσει το μυαλό. Πάνω στο μήνα, η παρουσία του είχε μετατραπεί σε καθημερινό μαρτύριο…Ένα πρωί καθώς έκανα την απέλπιδα προσπάθεια να τον διαολοστείλω, μου πέρασε σαν αστραπή η ιδέα ότι αυτός ο τύπος, για να με βασανίζει έτσι, ή οδοντίατρος πρέπει να είναι ή μπάτσος…Μόλις ξεκαθάρισα ότι ήταν μπάτσος, τα υπόλοιπα κομμάτια του χαρακτήρα του άρχισαν να ταιριάζουν από μόνα τους». (https://crimefictionclubgr.wordpress.com/opinion-greek-detective-stories/markaris/ )

Info

Ο Τσε αυτοκτόνησε, Πέτρος Μάρκαρης, εκδόσεις Κείμενα, σ. 480, 2022 (2003)

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *