Πολύ συχνά σκέφτομαι πόσο σπουδαίο πράγμα είναι η μετάφραση. Ή μάλλον, πόσο σπουδαίο πράγμα είναι η καλή μετάφραση! Αφορμή αυτή την φορά ήταν δύο διαμαντάκια που κυκλοφόρησαν πολύ πρόσφατα από τις εκδόσεις Loggia, εκδόσεις που συστήνουν έργα που δεν έχουν μεταφραστεί στο παρελθόν στην ελληνική γλώσσα. Το ένα μου το έκαναν δώρο, το άλλο το αγόρασα μόλις το είδα πρώτη φορά. Πάντως, ήταν και τα δύο υπέροχα!
Ο άνθρωπος που αγαπούσε πολύ τη λογοτεχνία,
του Γκούραμ Ντοτσανασβίλι
Τίτλος άκρως περιγραφικός. Το βιβλίο, μια σχετικά σύντομη νουβέλα, που εκδόθηκε το μακρινό 1973, αποτελεί ένα εγκώμιο στη λογοτεχνία. Ευφάνταστο, καυστικό, με κοφτερό χιούμορ και τόσο πρωτότυπο όσο και γοητευτικά προβλέψιμο. Ένας άντρας, κρατικός υπάλληλος, αναλαμβάνει την διεξαγωγή μιας έρευνας που αφορά στην καταγραφή της ποιότητας του ελεύθερου χρόνου των εργαζομένων. Πώς περνάνε τον χρόνο τους εκτός δουλειάς, τι τους αρέσει να κάνουν, τι όχι και, τελικά, ποιες οι πραγματικές συνθήκες διαβίωσης. Μια έρευνα που γίνεται σε μια πόλη της Σοβιετικής Ένωσης, ωστόσο, μόνο αθώα δεν μπορεί να είναι. Σίγουρα όχι τόσο αθώα όσο θέλει να φαίνεται. Όλα παίρνουν μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα τροπή όταν ο ερωτώμενος είναι ένας φωτογράφος, ένας αθεράπευτα ερωτευμένος με τη λογοτεχνία άντρας, που βλέπει, αξιολογεί, φιλτράρει τα πάντα μέσα από τον μαγικό κόσμο της λογοτεχνίας.
Ο συγγραφέας Γκούραμ Ντοτσανασβίλι είναι από την Γεωργία και γράφει μια νουβέλα πολιτικού περιεχομένου -με έναν ήσυχο και υποδόριο τρόπο- και παράλληλα έναν ύμνο στη λογοτεχνία. Εκτός από τον παθιασμένο με τη λογοτεχνία φωτογράφο και τον ταπεινό και κάπως βαρετό κρατικό υπάλληλο το σκηνικό συμπληρώνουν ο υπερφίαλος και επιφανειακός προϊστάμενός του και ο διακριτικός και αξιαγάπητος βοηθός του φωτογράφου, ο Κλιμ, ο νεαρός με το κοφτερό μυαλό. Ένα από αυτά τα βιβλία που σε βοηθάνε να πάρεις μια ανάσα και να ακουμπήσεις επάνω τους όταν το χρειάζεσαι. Η εξαιρετική μετάφραση ανήκει στον Δημήτρη Τσεκούρα.
♦
Ζωολόγιο,
του Χουάν Χοσέ Αρρεόλα
Ο Μεξικανός Χουάν Χοσέ Αρρεόλα δημιούργησε τον Δεκέμβρη του 1958 το Ζωολόγιο, ένα σύντομο είδος καταλόγου που αποτελείται από ζώα, τα περισσότερα πολύ γνωστά και λίγα όχι τόσο, και τις περιγραφές τους. Αυτό αποτελεί μια μάλλον αποτυχημένη σύνοψη του Ζωολογίου, ωστόσο, δύσκολα μπορεί να ειπωθεί κάτι που να μπορεί να αναδείξει έστω και λίγο τη φαντασία και το χιούμορ του συγγραφέα. Πορτρέτα ζώων, διανθισμένα με μπόλικη ποίηση, θραύσματα ιστορίας και φιλοσοφίας, φαντασία και πρωτοτυπία. Η γλώσσα του Αρρεόλα είναι εξαιρετικά περίτεχνη, απίστευτα γοητευτική και το παιχνίδι με τις λέξεις αδύνατον να σε αφήσει ασυγκίνητο.
Οι πίθηκοι
(…) Πριν από πολλές χιλιετίες -πόσες άραγε;-, οι πίθηκοι αποφάσισαν για το πεπρωμένο τους αντιστεκόμενοι στον πειρασμό να γίνουν άνθρωποι. Δεν έπεσαν στην παγίδα της λογικής, κι έτσι εξακολουθούν να βρίσκονται στον παράδεισο: γκροτέσκοι, άσεμνοι και ελεύθεροι με τον τρόπο τους. Τους βλέπουμε τώρα στον ζωολογικό κήπο, σαν σε θλιβερό καθρέφτη: μας κοιτάζουν με σαρκασμό και οίκτο, επειδή επιμένουμε να παρατηρούμε τη ζωώδη συμπεριφορά τους. (…)
Αιλουροειδή
(…) Αν δεν εξημερώσαμε όλα τα αιλουροειδή ήταν αποκλειστικά για λόγους μεγέθους, χρησιμότητας και κόστους συντήρησης. Βολευτήκαμε με τη γάτα, η οποία τρώει λίγο και πότε πότε θυμάται την καταγωγή της, χαρίζοντάς μας ένα γρατζουνισματάκι. (…)
Το εντυπωσιακό είναι ότι τα κείμενα δεν γράφτηκαν αλλά υπαγορεύτηκαν στον ποιητή και συγγραφέα Χοσέ Εμίλιο Πατσέκο! Στο λεπτομερέστατο επίμετρο του μεταφραστή Κώστα Βραχνού (αψεγάδιαστη η μετάφρασή του) βρίσκεις πολλές πληροφορίες γύρω από το έργο και την εποχή του συγγραφέα και απαντήσεις στα ερωτήματα που δημιουργεί το κείμενο.
Το Ζωολόγιο μπορεί να σε παρασύρει σε έναν χορό μεθυστικό και για τις λίγες ώρες που θα το έχεις στα χέρια σου μπορεί, αν είσαι τυχερός, και να δεις τον κόσμο με άλλα μάτια. Αν το διάβαζε ο φωτογράφος του Ντοτσανασβίλι ίσως και να το αγαπούσε. Είναι ένα από εκείνα τα βιβλία που σε κάνουν να ερωτεύεσαι σοβαρά την λογοτεχνία.
Info Ο άνθρωπος που αγαπούσε πολύ τη λογοτεχνία, Γκούραμ Ντοτσανασβίλι Μετάφραση: Δημήτρης Τσεκούρας Εκδόσεις Loggia, 2024, 103 σσ. Ζωολόγιο, Χουάν Χοσέ Αρρεόλα Μετάφραση: Κώστας Βραχνός Εκδόσεις Loggia, 202, 167 σσ.