Πολύ συχνά αναρωτιέμαι πως μπορούν ορισμένοι συγγραφείς να γράφουν τόσο καλά για πράγματα που δεν έχουν ζήσει. Παιδιάστικη σκέψη, ωστόσο, ολοκληρώνοντας το σπαρακτικό και άκρως πρωτότυπο βιβλίο Τη νύχτα, όλα τα αίματα είναι μαύρα, συνειδητοποίησα ότι σε όλα όσα γράφει ο David Diop είμαστε κατα κάποιον τρόπο μέσα και ας μη τα έχουμε ζήσει. Και ας είναι τόσο μακριά μας ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος κατα τη διάρκεια του οποίου διαδραματίζεται η ιστορία του.
Ο εικοσάχρονος Αλφά Ντιάγε χάνει μπροστά στα μάτια του τον αδερφικό του φίλο στα χαρακώματα, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Και ύστερα, μετατρέπεται σε ένα πλάσμα βίαιο και σκοτεινό. Σπέρνει τον τρόμο, συλλέγει τα κομμένα χέρια των εχθρών που σκοτώνει και βυθίζεται σε μια εύθραυστη καθημερινότητα, ακροβατώντας ανάμεσα σε πραγματικότητα και φαντασία.
Χιλιάδες Σενεγαλέζοι ενίσχυσαν τον στρατό της Γαλλίας κατά τη διάρκεια του αιματηρού πολέμου, ως επί το πλείστον όχι εθελοντικά. Οι δύο ήρωες του βιβλίου, ωστόσο, κατατάχθηκαν με τη θέλησή τους, προκειμένου να αποκτήσουν την γαλλική υπηκοόητα και να φτιάξουν τη ζωή τους, το μέλλον τους. Δεν φαντάζονταν πως το μέλλον, όταν περιλαμβάνει τη φρικαλεότητα του πολέμου, δύσκολα μπορεί να είναι καλύτερο.
Από τη μια, η νουβέλα του Γαλλο-σενεγαλέζου συγγραφέα και πανεπιστημιακού David Diop, ουσιαστικά ένας εσωτερικός – τόσο ωμός όσο και ποιητικός – μονόλογος, κινείται γύρω από τον χαμό του φίλου και αδερφού στα χαρακώματα, από τις τύψεις που κουβαλάει ο Αλφά για το ότι δεν κατάφερε να βοηθήσει τον Μαντέμπα Ντιοπ ούτε στις τελευταίες ώρες της ζωής του και, τελικά, γύρω από την καταβύθιση στην τρέλα, στην παράνοια.
“Θα έλεγε κανείς ότι με τον θάνατο του Ματέμπα ένας χοντρός μεταλλικός κόκκος του πολέμου που έπεσε από τον ουρανό έσκισε στα δύο το καύκαλο του μυαλού μου. Μα τον αληθινό Θεό, ένας πόνος καινούργιος συνάντησε έναν παλιό πόνο. Εξέτασαν ο ένας τον άλλο, έδωσαν νόημα ο ένας στον άλλο”
Και από την άλλη, σαν να κοιμάται ένα μικρότερο βιβλίο μέσα στο βιβλίο, ξετυλίγεται η ιστορία των παιδικών χρόνων του Αλφά στην εξωτική Αφρική, η απουσία της μητέρας, οι έρωτες, οι απογοητεύσεις. Οι δύο κόσμοι φτάνουν σε μια τραγική σύγκρουση, σε μια αναπόφευκτη κορύφωση.
Αντιπολεμικά βιβλία γράφονται πολλά. Λίγα είναι τόσο εξαιρετικά και τόσο διαφορετικά, λίγα είναι εκείνα που εύχεσαι να γράφονταν πιο συχνά. Γνωρίζεις, όμως, πως αυτό είναι σχεδόν ακατόρθωτο. Στα θετικά της έκδοσης το επίμετρο της ιστορικού Έφης Γαζή που κατατοπίζει σχετικά με το θέμα.
ΥΓ.: Ας σημειωθεί ότι το βιβλίο τιμήθηκε με το βραβείο Goncourt των μαθητών λυκείου και το βραβείο Strega Europeo ενώ συμπεριλαμβάνεται στη βραχεία λίστα του Booker International 2021.
Info
Τη νύχτα, όλα τα αίματα είναι μαύρα, David Diop
Μετάφραση: Αλεξάνδρα Κωσταράκου, επίμετρο: Έφη Γαζή
Εκδόσεις Πόλις, 2019, σ. 168, ISBN: 978-960-435-691-1
Μια σκέψη στο “Τη νύχτα, όλα τα αίματα είναι μαύρα, David Diop”